اشاره ............................................................................................................................5
مقدمه.............................................................................................................................9
جذابيتهاي حج........................................................................................................11
خاطرهيي از گذشته....................................................................................................12
بدرود كابل.................................................................................................................15
در راه ميقات..............................................................................................................19
نقش مافيا...................................................................................................................20
رقابت با غروب..........................................................................................................21
رفتارهاي شتابزه.........................................................................................................21
مسير سفر...................................................................................................................23
مدينه از اوج آسمان ...................................................................................................24
حضور در ميقات........................................................................................................26
سرپرستي حجاج........................................................................................................28
رفتار پوليس...............................................................................................................29
انتظار در جده.............................................................................................................31
به سوي كعبه..............................................................................................................33
تبعيض در اين سرزمين جائز نيست...........................................................................34
افغاني بودن اينجا جرم نيست! ...................................................................................35
واعظ شيب بر بنا گوش.............................................................................................35
رابطهي عاشقانه..........................................................................................................35

2 سرگذشت سفر حج بيت االله الحرام
جبروت كعبه..............................................................................................................36
مختصري از كعبه.......................................................................................................37
برخي از اجزاي مهم كعبه..........................................................................................37
پايان عمره..................................................................................................................39
عمرههاي مكرر..........................................................................................................41
آمادگي براي انجام فريضهي بزرگ و فرصت بازنگري..............................................42
مديريت حج...............................................................................................................46
مافياي فساد................................................................................................................48
0TUحج فرصت شناخت فرهنگ U0Tها ..................................................................................50
كعبه و توحيد.............................................................................................................52
حج و توحيد..............................................................................................................52
عهد ابراهيم................................................................................................................55
ستيز با كعبه................................................................................................................59
دوستان كعبه...............................................................................................................60
مكهي مكرمه پس از توسعه.......................................................................................61
آغاز ماموريت بزرگ توحيدي...................................................................................62
سكونت در منا و تداوم تبعيض..................................................................................63
سوال سرنوشت..........................................................................................................66
0TUبينظمي در U0T عبادات....................................................................................................67
اجزاي مشاعر .............................................................................................................68
مديريت آب باران در منطقه مشاعر............................................................................69
عدم رعايت نظافت توسط حجاج..............................................................................70
مديريت جمع آوري كثافات......................................................................................70

فهرست مطالب 3
عيد حجاج.................................................................................................................71
0TUرنگ تبعيض و رنگهاي تعلقU0T...................................................................................72
حج فرصتي براي شناخت..........................................................................................75
جبل الرحمه...............................................................................................................76
فرمان حركت به سوي مشعرالحرام............................................................................80
شبي در مزدلفه...........................................................................................................86
برائت از شيطان..........................................................................................................86
طواف فرض...............................................................................................................91
پايان جمرات..............................................................................................................92
پايان ماموريت............................................................................................................94
برگشت به مكه...........................................................................................................95
قصهي بي سر و ساماني، شرح سرگرداني حجاج در مشاعر .....................................96
در جوار مسجدالحرام.................................................................................................98
اقامت مجدد در مكه..................................................................................................98
0TUثبت لحظه U0Tها...............................................................................................................98
وداع با كعبه................................................................................................................99
وفاداري مكه و مدينه به سنت پيامبر........................................................................102
زمزمههاي شيطاني....................................................................................................104
جهان مردگان و درك ايراني....................................................................................106
سخن پاياني............................................................................................................111
0TUپيوستها: به روايت تصوي U0Tر..............................................................................115

حج تنها يك سفر نه بلكه يك تولد (يوم ولدته اُمه) نيـز ه سـت . تولـدي بـراي ديگـر
گونه زيستن و ديگر گونه رفتن. انتخاب كردن است. انتخاب شدن نيـز هسـت . انتخابـت
نكنند و اجازهي رفتنت را ندهند نميتواني رفـت . اگـر انتخـاب كـردي و لايـق خانـه و
انتخاب شدي ميروي تا زنده شوي. اگر رمق داشته باشي، تا شور و اشتياق را حس كني،
اگر احساس داشته باشي. گوشهيي از عظمت و قدرت را به بيني، اگر چشم داشته باشـي .
شكوه و عظمت حج را ببيني، اگر درك كني. ميروي كه از هرچه رنگ تعلـق اسـت آزاد
شوي. اگر همت داشته باشي. تا زيستن بياموزي اگـر اسـتعداد داشـته باشـي . از خانـه از
ديارت بلكه از همه خانهها دور ميشوي. جـائي مـي روي در آن خانـه، قصـر و عمـارتي
نباشد كه تو مالك آن شوي. رنگ تعلقي نباشد كه اسير آن شوي. وسيلهيي نباشد كه بدان
فخر كني. در دشتي محصور، در ميان كوهها، در زير خيمه روزها و شبهـا مـي گـذراني ؛
اگرچه تمام قصرها از تو باشد. از لباست هم بدر ميآيي. چون رنگ تعلق اسـت . وسـيله
فخر است. آزاد ميشوي و سپيد ميشوي اگر قابل تغيير باشي. اگر بودي بر مـي گـردي و
سپيد ميماني. رنگ نميگيري و از رنگهاي تعلق آزاد. لايق جمع مـي شـوي و از طـرب
آكنده. و اين همان تولد نوين است.
اگر آدم چند روز زندگي كنـد سـال هـا خـاطره از آن چنـد روز دارد . ايـن چنـد روز،
روزهاي منا است. روزي در عرفات و شبي در مزدلفه و مشعرالحرام در دشتي محصور با
كوه. هيچ ديدهايد كه رفقاء حج سالها رفيق ميمانند. چون چنـد روز زنـدگي كـرده انـد .
چند روزي با هم. چند روزي كه بايد ميزيستند تا زيستن بياموزند. چنـد روزيكـه تـوان
تلف كردن حقوق هم را نداشتند. شنيدهيي كه حج رفتهگان تا سـال هـا از خـاطرات حـج

6 سرگذشت سفر حج بيت االله الحرام
ميگويند. ديدهيي كه خاطرات آن را تا روزها را دور نمـي ريزنـد . چـون ايـن خـاطرات ،
خاطرات زيستن است؛ زيستني انساني ...
خاطرات روزهايي كه وسيلهي براي فخر روشي نيست، نه لباسي كه جـلاي آن را بـه
رخ بكشند چه همه لباسها يك شكل و يك رنگ است. نه قصري كـه بلنـدي آن را . كـه
اكثر خيمهها همارتفاع و يكسان است. نه موتري كه قيمت و مدلش را. نه ثروتي كه عـدد
و رقمش را. اين همان شرايط زندگي انساني اسـت . در شـ يوهي زنـدگي انسـاني حقـوق
ديگران مراعات ميگردد. فخر فروشي نيست. به رخ كشيدن هم نيست. رنگ تعلـق بايـد
نباشد. ظلم بر ديگران نباشد. حرمت ديگران حفظ شـود . مـوي كنـدن و روي خراشـيدن
نباشد. در اين روزها حجاج مجبور و محكوم به زندگي انساني هستند و لو كه نخواهند.
ميروي كه زيستن بياموزي. اگر زيستن آموختي مردن نيز خواهي آموخت.
تمام آنچه بدسترس داري چند متر زميني است در زير خيمه به اندازهيي كـه بتـواني
بخوابي. خيمهها هم تقريبا يك رنگ و يكسان است. وانگهي از تو نيست. دو متـر زمينـي
در مزلفه كه آنهم مالك مجازي و حقيقي دارد. چند متر زمين در عرفات اين نيز از آن تو
نيست. از اين بيش به تو نميدهند. اگر بيش بگيري حق ديگران را پايمال كردي، شـرايط
احرام، شرايط زندگي انساني و حدود و مرزهاي آن را محترم نشمردهيي و زحمت هايت
بيهوده است.
همه شيريني اين روزها از آن رو است كه حجاج محكوم بـه زيسـتن انسـاني هسـتند .
حداقل بخشي از شرايط زندگي انساني را رعايت كردهاند. يكـي از اهـداف حـج ارائـه ي
الگوي زيستن به شيوهي انساني است.
حج تمريني براي رفتن دايمي نيز هست. همين گونه خواهي رفت. چنـد متـر تكـه و
متر و اندي زمين. به حج ميروي كه هم زيستن بياموزي هم مردن و رفـتن . تـ ا زنـده يـي
شيوهي زيستن و چون موعد فرا رسد شيوهي رفتن و مردن.

 این کتاب سرگذشت سفر حج می باشد که مولف با جذابیت خاصی سفرنامه حج شان را نوشته ان